Merhaba Arkadaşlar,
Mekatronik Mühendisliği hakkında bir paylaşımım:
http://www.uzunkopruadalet.com/aylin_yavas.php
Özellikle bu yıl ÖSS'ye gireceklere duyurursanız, mutlu olurum:
Yıldız Teknik Üniversitesi' nde Mekatronik Mühendisliği Kuruldu!
Sevgilerimle!
Ay-lin:)
-------------------------------------------------------------------------------------
Edirne Uzunköprü Adalet Gazetesi
‘GÖZLEM’
Öğr. Gör. Aylin YAVAŞ,
Yıldız Teknik Üniversitesi
E-posta: aylinyavas@gmail.com
Yıldız Teknik Üniversitesi’nde Mekatronik Mühendisliği Kuruldu
Bu yazının amacı hem ‘Mekatronik Mühendisliği’ni tanıtmak hem de Yıldız Teknik Üniversitesi, Makine Fakültesi bünyesinde ‘Mekatronik Mühendisliği’ kurulduğunu paylaşmaktır. Bölüm, 2008-2009 akademik yılında alacağı 30 birinci, 30 ikinci öğretim lisans öğrencisiyle akademik yaşamına başlayacaktır.
Mekatronik Kavramı ve Mühendisliği Hakkında Genel Bilgiler
‘Mekatronik’ kavramı, ilk kez 1969 yılında Japonya’nın Yaskawa Elektrik Şirketi’nde görevli bir mühendis tarafından elektrik motorlarının bilgisayarla kontrolünün sağlanması için kullanılmıştır. ‘Mekatronik’ sözcüğü, “mekanik” ve “elektronik” kelimelerinin uygun bir şekilde parçalanması ve bu parçaların birleştirilmesi ile elde edilmiştir. ‘Mekatronik’ sözcüğü, mekanizmanın “meka”sı ile elektronik sözcüğünün “tronik” kısımlarının birleştirilmesinden oluşmuştur. Böylece bir Japon icadı olarak buradan yola çıkan ‘mekatronik’ kavramı, yıllar içerisinde ilerleyerek tüm dünyaya yayılmış ve günümüzün mühendislik literatürüne, üzerinde en çok konuşulan bir kavram olarak yerleşmiştir.
‘Mekatronik’, ağırlıklı olarak tasarım ile ilgili bir kavram olarak ele alındığından, doğal olarak ilgili tanımlamalarda, mühendislik boyutunun özellikle ön plana çıkarıldığı görülmektedir. Bunun için öncelikle ‘mühendislik’ ve ‘Mekatronik Mühendisliği’ kavramlarının açıklanmasında yarar vardır.
‘Mühendislik’, genel olarak, kuramsal doğruluğu kanıtlanmış kavramların uygulamaya aktarılmasındaki güçlükleri ve sorunları aşma etkinliği olarak tanımlanır. ‘Mekatronik Mühendisliği’ ise kısaca, mühendislik ilkeleri içinde, makina, elektrik/elektronik mühendisliği ve bilgisayar teknolojisinin eş amaçlı tümleşik bir yapıda gerçekleştirilmesi ve uygulanması olarak tanımlanabilir. ‘Mekatronik Mühendisliği’, makina, elektrik-elektronik mühendisliği ve yazılım teknolojisinin, bir ürün içinde birleşmesi, bütünleşmesini kapsayan bir mühendislik dalıdır. Bu üç mühendislik konusunun bir ürün üzerinde bütünleşmesi, ‘Mekatronik Mühendisliği’nin temel ilkesidir. Bu ilke, eğitimin ve tasarımın başlangıcından itibaren, bu mühendislik dallarının bir arada bulunmasını gerektirmektedir. Klasik makina ya da elektrik mühendisliği eğitimini görmüş bir kişinin ‘mekatronik’ ürünler üretmesi beklenmemelidir. Bunun için kişinin makine, elektrik-elektronik ve bilgisayar mühendisliğinin ilgili konularının, bir eğitim sistemi içinde öğütülmesinden oluşmuş ‘Mekatronik Mühendisliği’ eğitimi almış olması gerekir (http://mechatronics.atilim.edu.tr/mece-main.htm ).
‘Mekatronik Mühendisliği’, disiplinler arası bir dal olmasından dolayı özellikle ülkemizde sanayicinin tercih ettiği mühendisleri yetiştiren bir bölümdür. ‘Mekatronik’ bölümünü oluşturacak disiplinler ve detayları aşağıdaki gibidir:
— Mekanik Sistemler (Bilgisayarlı Tasarım, Bilgisayarlı Üretim, Boşluksuz ve Hassas Çalışan Mekanik İletim Sistemleri)
— Kontrol Sistemleri (Kontrol Sistem Tasarımı, Gerçek Zamanlı Kontrol)
— Bilgisayar Sistemleri (Algoritma Uygulaması-Kodlama, İletişim Protokolü Oluşturma ve Gerçek Zamanlı Programlama)
— Elektrik-Elektronik Sistemler [Eyleciler (motorlar vb) ve Duyucular (sensörler), Analog/Dijital, Dijital/Analog Kartlar, Bilgi Toplama ve Derleme Kartları]
Türkiye’deki Mekatronik Eğitimi
‘Mekatronik’ eğitimi, dünyada olduğu gibi ülkemizde de her geçen gün gelişmektedir. Fakültelerde, Meslek Yüksekokulları’nda, Meslek Liseleri’nde ‘mekatronik’ bölümleri ve programları açılmakta ve öğrenciler tarafından tercih edilmektedir. Sabancı Üniversitesi, Atılım Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi’nde ve geçtiğimiz Aralık ayında da Yıldız Teknik Üniversitesi’nde mekatronik mühendisliği eğitimi açılmıştır.
Meslek Yüksekokulları düzeyinde ise Sakarya Üniversitesi Adapazarı Meslek Yüksekokulu, Kocaeli Üniversitesi Gebze Meslek Yüksekokulu, Gaziantep Üniversitesi Gaziantep Meslek Yüksekokulu, Trakya Üniversitesi Tekirdağ Meslek Yüksekokulu, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Zile Meslek Yüksekokulu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Çan Meslek Yüksekokulu ve Balıkesir Üniversitesi Edremit Meslek Yüksekokulu’nda ‘mekatronik’ programları açılmıştır.
‘Mekatronik’ sistemler, mekanik, elektrik ve elektronik bileşenlerden oluşan; ön verileri algılayıcı sensörleri, bu verileri yorumlayan ve işleyen mikroişlemcileri ve sonunda bu veriler doğrultusunda gerekli tepkileri veren aktüatörleri olan sistemlerdir. Günümüzde tüketim malı olarak yaygın kullanım gören, günlük hayatımızın bir parçası haline gelmiş fotoğraf, video, fotokopi ve çamaşır makineleri ile CD’ler gibi 'akıllı ürün'lerin tümü, sensörleri, bilgisayar kontrol ve aktüatör mekanizmaları ile en basit ve tipik ‘mekatronik’ sistem örnekleridir. Algılayabilen, akıl yürüten, karar veren ve bu karar yönünde hareket eden otomatik makinelerdir. Mekatroniğin en yaygın uygulama alanları aşağıdaki gibidir:
• İmalat Teknolojileri (bilgisayar denetimli tezgâhlar, robotlar vb.)
• Otomotiv Endüstrisi (ABS fren sistemleri, bilgisayar denetimli motor verimlilik ölçüm cihazları)
• Uzay Teknolojisi (uzay araçlarının denetimi)
• Savunma Sanayi (roket sistemleri, uçak kontrol sistemi)
• Malzeme İşleme (kimyasal prosesin kontrolü, metal, komposit ve plastik malzemeler)
• Görüntüleme ve kayıt endüstrisi (kamera, fotoğraf makinesi)
• Tıp endüstrisi (tahlil üniteleri, görüntüleme cihazları vb.)
• Kopyalama makineleri (fotokopi, ofset makineleri)
• Tüketici ürünleri (elektrikli ev aletleri, ofis cihazları, spor aletleri vb.)
• Bankacılık (para çekme makineleri, kredi kart okuma cihazları vb.)
Türkiye’de birçok firma ‘mekatronik’ ürünler satmakta ve kısa süreli (3-5 gün) ‘mekatronik’ kursları vermektedir. Bunlar da genelde pazarlanan ‘mekatronik’ ürünler kapsamında olup aşağıdaki gibidir:
Hidrolik-Pnömatik Eğitim Setleri ve Seminerleri;
Motor (AC, DC Servo, Adım) ve Kontrol Elemanları,
Programlanabilir Mantık Denetleyiciler (PLC), Mikroişlemciler, Bilgisayarlar;
Kuvvet, Tork, Hız, İvme, Sıcaklık, Seviye, Debi vb. Fiziksel Büyüklük Algılayıcıları ve Ölçüm Elemanları;
Analog-Digital Dönüşüm Kartları;
Bilyalı Vida, Trigger Kayışlı İletim Mekanizmaları;
Robotlar, Proses Kontrol (sıcaklık, seviye, basınç vb.) cihazları seminerleri;
Masa Üstü CNC Tezgâhlar, CAD-CAM Programları, Scada Programları, Uzaktan Kontrol Sistemleri vb.
Endüstride bazı mekatronik elemanlar hazır alınabileceği gibi, bazıları da özel olarak amaçlar doğrultusunda tasarlanabilir ve geliştirilebilir.
Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi Mekatronik Mühendisliği Bölümü
Yukarıdaki temel tanımlamalar ışığında, Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi ‘Mekatronik Mühendisliği’ Bölümü; makine, elektrik, elektronik ve bilgisayar mühendisliklerini anlamlı bir bütünlük içinde öğrenciye sunmayı; böylece 'akıllı' bir elektro-mekanik sistem oluşturabilmek için gerekli alt teknolojileri kullanabilecek veya bu alandaki uzmanlarla iletişim kurarak ürün tasarımını gerçekleştirebilecek mühendisleri yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Mühendislik tasarım ve çözümlemelerinde çeşitli Bilgisayar Destekli Tasarım araçlarından yararlanılması ile laboratuar ortamlarında gerçekçi mühendislik problemlerinden yola çıkmak suretiyle öğrencilerin karmaşık tasarım ve uygulama sorunlarıyla yüz yüze getirilmesi, ‘Mekatronik Mühendisliği’ bölümünün en önemli hedefleri arasında yer almaktadır.
Yıldız Teknik Üniversitesi bünyesine değişik bölümlerde, Makine Mühendisliği, Elektrik Mühendisliği, Elektronik Mühendisliği ve Bilgisayar Mühendisliği bölümlerinde ‘Mekatronik Mühendisliği’ alanına giren konularda uzmanlaşmış araştırmacılar bulunmaktadır. Öğretime başlarken bu bölümlerden destek alınacak, ilerleyen yıllarda bölümün kendi kadroları oluşturulacaktır. Bölüm, 2008–2009 akademik yılında, ilk öğrencileri ile tanışacaktır (www.yildiz.edu.tr).
Diğer yandan, Atılım Üniversitesi (Ankara), Üretim Mühendisliği Bölümü, Mekatronik Mühendisliği Bölümü Bölüm Başkanı Prof. Dr. Abdulkadir Erden’in Bilim ve Teknik dergisinde Mekatronik Mühendisliği’nin geleceğini Türkiye şartlarında nasıl gördüğünü şu şekilde değerlendirmiştir: ‘‘Mekatronik Mühendisliği’, teknolojik gelişmeler sonucunda doğan ve gelişen bir mühendislik koludur. Bu teknolojik gelişim süreci halen gelişerek devam etmektedir. Bu süreç ile oluşan bilgi birikimi ve gelişen bu teknoloji giderek günlük yaşamımızda daha çok uygulama bulmakta, önceleri çok pahalı olan uygulama örnekleri giderek günlük uygulama için kabul edilebilir ekonomik sınırlar içine girmektedir. Bu gelişime Türk firmaları ve halkımız seyirci kalmamıştır. Gelişen tüketici bilinci ile ‘mekatronik’ nitelikler taşıyan ürünler daha çok ilgi görmekte ve satılmaktadır. Firmalar açısından da ‘mekatronik’ nitelikli ürünler sayesinde ürün yelpazeleri genişlemiş ve daha ekonomik ürünler üretebilmişlerdir. Bu durumda ‘mekatronik’ nitelikli ürünlerin tüm dünyada olduğu gibi Türkiye pazarında da daha çok tüketileceği, daha yaygın kullanılacağı açıktır.
Türkiye'de bugüne kadar üniversite düzeyinde ‘Mekatronik Mühendisliği’ eğitimi olmaması nedeni ile firmalar çoğunlukla makine ve elektronik mühendisliği eğitimi almış kişilerin eksiklerini ek eğitim ile tamamlayarak ‘mekatronik mühendisi’ olarak çalıştırmakta idiler. Doğal olarak ‘Mekatronik Mühendisliği’ eğitimi almış kişilerin mühendis olarak çalışmaya başlaması ile bu durum düzelecektir. Halen yapılmış sağlıklı bir çalıma olmamakla birlikte Türkiye'deki ‘mekatronik mühendisi’ ihtiyacını, halen üniversitelerimizde var olan ‘Mekatronik Mühendisliği’ eğitimi kapasitesi ile karşılamak mümkün görünmemektedir. Bu nedenle önümüzdeki yıllarda ‘mekatronik mühendisi’ açığının devam etmesi beklenmektedir.’
Sonuç olarak, üniversitemizde açılan bu bölüm ile ülkemizdeki açığın kapanmasını, öğrencilerimizin lisans eğitimlerinden sonra aşağıda dünyanın farklı ülkelerinde, Uzak Doğu, Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, ve İngiltere’de verilen veya verilmekte olan ‘mekatronik’ eğitim çalışmalarında öğrencilerimizin lisans üstü eğitim alarak ülkemizde üretmelerini diliyorum (www.yenimuhendis.com):
Yurt Dışındaki Mekatronik Eğitimi
Japonya’da Tokyo Üniversitesi 1980 itibarıyla Mekano Enformatik Bölümü (Department of Mechano Informatics) ile farklı disiplinler arasındaki engelleri kaldırmayı hedeflemiştir. Toyohaski Üniversitesi 1983’ten bu yana ‘Mekatronik Mühendisliği’ eğitimi vermekte olup, bölümün adı ‘Mekatronik ve Kesinlik Mühendisliği’ (Mechatronics and Precision Engineering)’dir. Birçok Japon firması üniversitelerden çok sayıda mekatronik konusunu içerik ve uygulama olarak bilen mühendisler için sürekli istekte bulunmaktadır. Hong Kong Politeknik’te (The City Polytechnic of Hong Kong) 1990 itibarıyla ‘Mekatronik Mühendisliği’ eğitimi temel bilim dalı olarak uygulanmaktadır.
Avrupa’da son yıllarda daha fazla ilgi çeken ve gündeme alınan bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz gelişi, Danimarka’da ‘Danimarka Mekatronik Kurumu’ (Denmark Mechatronic Association) ve ‘Kopenhag Mekatronik Atılımı’ (Copenhagen Initiative in Mechatronics) isimli kuruluşlara rastlanmıştır. Danimarka Teknik Üniversitesinde (The Technical University of Denmark) mekatronik kursları mevcuttur. İsviçre’de 1984’de ‘İsviçre Teknoloji Enstitüsü’ (Swiss Federal Institute of Technology) öğrencilere mezuniyet sonrası kursları ve makina mühendisliğinin bir alt dalı olarak ‘Mekatronik’ seçeneğini sunmuştur. Finlandiya’da 1985’te Mekatronik Grup (Mechatronic Group) kurulmuş ve araştırma dalı olarak 1987 itibarıyla 4 üniversitede eğitim verilmeye başlanmıştır. Hollanda’da 1989 yılında ‘Twente Mekatronik Araştırma Merkezi’ (Mechatronics Research Centre Twente) kurulmuştur. Belçika’da 1986’dan bu yana ‘Katolik Leunen Universitesi’ (Katholieleke Universiteit Leuven) mezuniyet sonrası bir yıllık program yürütmekte, 1989’dan bu yana ise, Elektromekanik Mühendislikte Mekatronik (Mechatronics in Electromechanical Engineering) olarak bir seçenek sunmaktadır. Avusturya’da 1990’dan beri Mekatronik eğitimi ‘Linz John Kepler Üniversitesi’ (Jochannes Kepler Universitat Linz)’de verilmektedir. Almanya’da ‘mekatronik’ sözcüğü çok fazla kullanılmamamakla beraber, elektromekanik içerikte sistem tasarımları ve projeler üniversitelere bağlı bölüm ve enstitülerde devam etmektedir. Almanya’da ‘mekatronik’ çalışmaları 1992 yılı itibarıyla Dortmund ve Kaiserslautern Üniversitelerinde kurulan mekatronik merkezleri ile görülebilmektedir (Centres for Mechatronics at the Universities of Dortmount and Kaiserslautern). İngiltere’de 1990 itibarıyla ‘Lancester University, the University of Leeds, University of Hull, King’s Collage of London, Stafford Shire University, Country University, Dundee Institute of Technology, University of Derby, Middle Sex University, Manchaster Metropolitan University, Luton College of Higher Education ve Swansea Institute of Technology temel ve yüksek düzeyde kurslarla bu programı desteklemektedir. Özellikle University of Dundee ve Loughborough University ‘Mekatronik Profesörü’ ünvanı 1992’den itibaren kullanmaktadır. IMechE ve IEE İngiltere’de ‘Mekatronik Formu’ düzenlemişlerdir. ‘Mekatronik’ konulu konferanslar 1989’dan sonra farklı şehirlerde yapılmaya başlanmıştır. İngiltere’de 1991 yılı itibarıyla uluslararası nitelikte bir dergi olan ’Mechatronics’ dergisi çıkarılmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde ‘mekatronik’ konusu Japonya ve Avrupa’dan daha yavaş bir gelişme kaydetmiştir. Başlangıçta Uluslararası Çalışma Toplantıları gibi yılda bir olacak şekilde organizasyonlar yapılmış, ancak 1994 yılı itibarıyla mekatronik eğitimi üniversitelerde farklı program ve içerikleriyle başlamıştır. Halen mekatronik eğitimini değişik düzeylerde vermeye çalışan üniversitelerden bazıları arasında; Georgia Institute of Technology, Louisiana State University, Stanford University, California University, University of South Carolina, Colorado State University, The University of Tulsa, The Ohio State University’ sayılabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 1996 yılından bu yana ASME tarafından ‘Transactions on Mechatronics’ isimli uluslararası nitelikte bir dergi çıkarılmaktadır.
Türkiye’de Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) 1993’ten bu yana uluslararası nitelikte ‘Uluslararası Mekatronik Tasarım ve Modelleme Çalışma Toplantısı’ düzenlemektedir. Yine ODTÜ Eylül 1994’ten bu yana mekatronik konusunda uluslararası nitelikte ‘International Journal of Intelligent Mechatronics: Design and Production’ isimli bir dergi çıkarmaktadır. Ülkemizdeki bu çalışmaların artması dileğiyle!
